جزر و مد

نیروهای گرانشی مابین ماه  و خورشید و زمین  سبب بالا و پایین رفتن منظم آب اقیانوس ها در سراسر جهان گردیده كه نتیجه آن امواج جزر و مدی می باشد. ماه نیرویی بیش از دو برابر نیرویی كه خورشید بر امواج جزر و مد ﺗﺄثیر می گذارد اعمال می كند. در نتیجه جزر و مد به وضوح تابعی است از گردش ماه به دور زمین . ایجاد موج در روز و سیكل جزر در سطح هر جزئی از اقیانوس وجود دارد. دامنه ارتفاع موج  جزر و مد در اقیانوسهای آزاد در جایی كه چندین سانتی متر آشفتگی در مركز موج بالغ بر صدها كیلومتر آشفتگی می شود بسیار كم است.

 
به هر حال موج می تواند مطابق دستورالعمل خاصی زمانی كه به نواحی اقلیمی می رسد افزایش پیدا كند و حجم عظیمی از آب را به فواصل كوچك رودخانه ها و دهانه ی رودها در وار ساحلی سرازیر ماید.                                                                                                        

 
برای نمونه جزرومد در دهانه رودخانه  فاندی در كانادا با دامنه ای در حدود ۱۶و ۱۷ متر از كرانه دریا در دنیا ازسایر نواحی بیشتر است.                                                                 

 
جزر و مدهای عظیم از این نوع را در سایر نواحی در سراسر جهان می توان مشاهده نمود. نظیر كانال بریستول در انگلستان. ساحل كیمبرلی در استرالیا و دریای اخوستسك در روسیه. جدول 1 شامل گستره ی دامنه ی جزر و مد در مناطق با موج بلند است.                                           

 
اغلب جزر و مدهای ساحلی كشندی شامل دو طغیان و دو فروكش با یك دوره نیم روزی دوازده ساعت و بیست و پنج دقیقه ای هستند. از این رو  برخی از سواحل وجود دارند كه در آنجا جزر و مد تا دو مرتبه از لحاظ زمان جزر و مد  روزانه طولانی تر هستند یا اینكه دست كم تلفیقی از هر دو با اختلاف و نابرابری روزانه. اما به هر حال همیشه در دورهء روزانه یا نیم روزی ثابت هستند. میزان جزر و مد  در هر ماه قمری متغیر است. بلندترین جزر و مد ها جزر و مدهای بهاری نامیده می شوند كه زمانی رخ می دهد كه ماه و زمین و خورشید از نظر موقعیت مكانی  در یك خط مستقیم قرار می گیرند. (استقرار نقطه سه گانه)                                                                                                                          

 
 یا كهكشند نامیده می شوند. و زمانی رخ می دهند كه (neap)  كوتاهترین جزر و مد ها

 
ماه و زمین و خورشید در زوایای قائم نسبت به یكدیگر قرار بگیرند. (تربیع ماه)

 
ایزاك نیوتن پدیده نخست را چنین فرموله كرد " هر روز اقیانوس می بایست دو مرتبه طغیان و فروكش كند و بیشترین ارتفاع آب نیز باید قاعدتاً در ساعت سوم پس از نزدیك شدن به نیمروز ظهر آن مكان اتفاق بیفتد."

جزر و مد چیست؟

پایین و بالا رفتن پشت سرهم / متناوب سطح آب را جزر و مد می گویند.

بالا آمدن را که سبب پیش آمدن آب در خشکی می شود، مد گویند و

پایین رفتن آب را که سبب پس / عقب رفتن آب از خشکی می شود، فرونشینی یا جزرمی نامند.

چرا جزر و مد روی می دهد؟

جزر و مد معمولاً در اثر کشش جاذبه های کره ماه و به مقدار کمی کشش جاذبه ای خورشید ایجاد می شود.

چه زمانی جزر و مد روی می دهد؟

جزر و مدها در زمان اعتدال شب و روز زیاد و به هنگام تحویل سال کم می شوند.

جزر و مد کامل چیست؟

بلندترین جزر و مد، کامل ترین جزر و مد محسوب می شود.

                                              مد                              جزر

در بلندترین جزر و مدها، آب در زمان کوتاهی به بالاترین و پایین ترین حد خود می رسد.

همچنین در پایین ترین جزر و مدها، آب در زمان بیشتری به حد نهایی خود می رسد.

ترکیب و شکل ساحلی، بخصوص مصب رودهایی که به دریا می ریزند، موجب تفاوت های قابل توجهی در زمان مد کامل حتی در بندرهایی که با یکدیگر فاصله کمی دارند، می شود. برای مثال زمان مد کامل در بندرهای لندن و دور، چند ساعت فاصله دارد.

اندازه جزر و مد در ناحیه های مختلف جهان از 2 پا در دریای مدیترانه تا 50 پا در خلیج فاندی واقع در کانادا، متفاوت است.

خوابیدگی آب در جزر و مد چیست؟

آرامش و سکون میان جزر و مد را خوابیدگی آب گویند.